Wie is, of beter: was, Gary Gilmore? Dat is de vraag die onvermijdelijk opkomt bij het luisteren van dit album.
Of wacht even, eigenlijk komt die vraag niet op. Of toch wel? Er is het een en ander aan de hand met de publicatiegeschiedenis van dit punkalbum. De single ‘Gary Gilmore’s eyes’ – waarover zometeen meer – is om onbegrijpelijke redenen namelijk op het laatste moment gedropt voor de release, net als het minder onvergetelijke ‘New day dawns’. Met die twee nummers erbij duurt het album nog steeds maar iets meer dan 36 minuten, dus waarom ze geschrapt zijn? Vervolgens was het album heel lang helemaal niet verkrijgbaar, totdat in 2002 een re-release verscheen – met die twee nummers. We tellen ze er maar bij. Punk was natuurlijk de stroming met klungelige platenlabels of vooral eigenbeheeruitgaven.
Dus, wie was Gary Gilmore? Dat was de eerste misdadiger die, in 1976 en dus een jaar voor deze plaat werd opgenomen, in de VS werd geëxecuteerd na de herinvoering van de doodstraf. Op eigen keuze verscheen hij voor een vuurpeloton. Behalve dat hij de eerste geëxecuteerde was waren er nog twee redenen waarom zijn dood spraakmakend was. Ten eerste ging hij op geen enkele manier in beroep of bezwaar, wat de autoriteiten gegeven het doodvonnis toch ongemakkelijk vonden. Maar ook stelde hij een aantal organen en waaronder zijn hoornvliezen ter beschikking voor transplantatie. En jawel, die hoornvliezen werden al snel bij twee mensen ingebracht. Die keken dus voortaan door de ogen van een moordenaar.
Vandaar de single (Looking through) ‘Gary Gilmore’s eyes’. Het is een van de meest memorabele songs van de echte punktijd, zo’n beetje 1976-1978. Ik vind het niet eens het beste nummer. Dat is opener ‘One chord wonders’, een duidelijke referentie aan het imago van punk dat het mensen waren die net een instrument hadden leren spelen, of eigenlijk nog niet eens. Enigszins ironisch is het trouwens wel: het nummer bevat zes akkoorden, vijf majeur-akkoorden en een A-mineur. Maar het zijn de allermakkelijkste akkoorden die je kunt spelen, met uitzondering van de (barré gespeelde) F-majeur.
Waar het om gaat: het is een geweldig nummer waarmee deze plaat als een tierelier van start gaat. Het bruist werkelijk van de energie, het heeft een adembenemend tempo – dat in de twee volgende nummers wordt doorgetrokken – en vooral: het is zoals heel veel nummers op het album teringmelodieus. Probeer maar eens niet mee te zingen, te bewegen, enthousiast te worden. En ik vind de zanger bovengemiddeld goed. Natuurlijk is het geen Pavarotti, maar hij raakt deze muziek perfect. Het hele album staat vol met uiterst aanstekelijke koortjes. Het mooiste doen ze dat in ‘Gary Gilmore’s eyes’, waar in het refrein zanger T.V. Smith (die daalt in toonhoogte) en het koortje (dat stijgt) heerlijk tegen elkaar ingaan. Misschien ongeschoold, maar wel gevoel voor muziek.
Nog een noemenswaardig bandlid: bassiste Gaye Advert (eigenlijk: Black). Zij groeide uit tot de pin-up girl van de punkbeweging. Je moet dan geen afkeer hebben van nogal uitgesproken oogmake-up, maar je snapt het wel als je foto’s ziet. Of dat ene optreden in ‘Top of the pops’. Zeurpieten zouden zeggen: de concurrentie – tot de opkomst van Debbie Harry a.k.a. Blondie – was niet groot.
Dit album staat te boek als een van de beste albums van de punktijd. Zeurpieten zouden zeggen: de concurrentie was niet groot. Maar dat is onterecht, dit is echt een heel goed album. Wederom: het swingt, het doet, het grijpt je, je wil zingen, schreeuwen, bewegen, je wil in een stinkende, zweterige, rokerige (nou ja, dat liever niet) kelder anno 1977 staan in een zestiendehands leren jasje, een broek met gaten, een veiligheidsspeld door je oor en met verschaald lauw bier in je hand naar deze ‘meestermuzikanten’ op het podium kijken en luisteren. ‘Safety in numberrs’, ‘Bored teenagers’, ‘Bombsite boy’, het wat langzamere ‘On wheels’ – het is allemaal even aanstekelijk.
Daarom een verdiende 9.
We gaan weer een hele andere kant op… terug in de tijd.
[PS: Totaal bizar. De cd-uitgave bevat een stapel bonustracks. Daarbij de ‘radio-edit’ van ‘One chord wonders’. Ik weet niet wat iemand daar gedaan heeft. Die klinkt hélemaal nergens naar. Qua geluid dan. Voor de andere drie singles geldt hetzelfde. Wat ik niet zeker weet is of ze de albumversies niet heel erg opgepoetst hebben. Hoe dan ook, die klinken prachtig. En ik kan vast geen vinyl-versie uit 1978 vinden.]
Ontdek meer van ivo-habets.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.