Mislukt

Hij wist dat het niet verstandig was, maar hij schonk toch nog een glas in. Hij keek naar de fles. Het sloeg nergens op. Als je je dan toch wilt bezatten, waarom dan met 21 jaar oude Macallan whisky van bijna 250 euro per fles? Zo te zien had hij nog een glas of drie te gaan. Zijn ogen moesten eerst scherpgesteld worden.

De woorden van Thomas galmden nog na in zijn hoofd. Niet letterlijk, daarvoor werkte de verdoving te goed. Maar de strekking was glashelder. Je hebt altijd gevonden dat ik niet goed genoeg voor ben voor jou, je vindt dat ik mislukt ben. Je had nog liever geen kinderen gehad dan mij.

Mislukt. Hij had het woord inderdaad altijd in zijn gedachten gehad als het om zijn zoon ging. De jongen had dat blijkbaar haarscherp aangevoeld. Dát wel. Het was precies de reden waarom hij eigenlijk nooit kinderen had willen hebben. De angst dat zijn kinderen zouden mislukken. Hij vond zichzelf half gelukt op een goede dag, driekwart mislukt op de meeste dagen. Hij was als kind, jongen, puber, adolescent uitgesproken lelijk. Vond hijzelf. Het bleek volgens hem ook uit de feiten, meisjes wilden niets van hem weten. Omdat hij ervan overtuigd was dat hij zo lelijk was en dat ze niets van hem wilden weten durfde hij ook geen meisjes te benaderen. Maar goed leren kon hij wel. Hij had altijd gedacht dat kinderen op schoolrapporten alleen zevens of lager kregen voor rare en nutteloze vakken als gym, tekenen en handarbeid. Zijn zoon zou later het tegendeel overtuigend gaan bewijzen. Op de universiteit, studie wiskunde, hoefde hij nog steeds niets te doen om toch summa cum laude af te studeren. De scriptiebegeleider had moeite gehad om zijn scriptie te begrijpen. De professor moest eraan te pas komen, het werd een 9,5. Een slordige bronvermelding kostte hem een tien.

Hij ging bij een bank werken, op de dealingroom. De rol van computers en ingewikkelde modellen werd steeds belangrijker, hij voelde zich er als een vis in het water. Hij maakte belachelijk snel carrière, verdiende absurde hoeveelheden geld voor die tijd. En toen, op zijn achtentwintigste, werd een collega verliefd op hem. Of tenminste, dat zei ze. Margaretha heette ze, iedereen noemde haar Greetje. Hij niet. Zijn ontmaagding was nog klungeliger dan hij altijd gevreesd had. Hij was altijd bang geweest dat hij te snel klaar zou komen, maar toen het zover was kwam hij helemaal niet klaar van de zenuwen. Toch kreeg hij een relatie met Margaretha die elf jaar zou duren. Hij vond haar maar matig aantrekkelijk. Ze had een weinig opvallend gezicht, was erg lang voor iemand van haar generatie en had niet echt een fraai figuur. Ze was een beetje plomp, recht waar vrouwen vaak rond zijn. Hij durfde het niet aan om aan kinderen te beginnen. Het kind zou vast slim zijn en zich zodoende staande weten te houden in de vijandige maatschappij, maar de fysieke kwaliteiten van beide ouders maakten het erg waarschijnlijk dat het hypothetische kind erg lelijk zou zijn. Hij wilde zijn kind de lijdensweg besparen die hijzelf had doorlopen. Margaretha drong niet echt aan, ze had een hekel aan de zoontjes van haar veel oudere zus. Na een jaar of acht groeiden Margaretha en hij volledig uit elkaar. Ze hielden het nog een tijdje vol, toen pakte Margaretha haar biezen, die gevuld waren met een afkoopsom van zeven cijfers.

Op zijn negenendertigste ontmoette hij Iris, vlak na de breuk met Margaretha. Inmiddels had hij een hoge functie bij de tak investment banking. Het zag ernaar uit dat hij binnen korte tijd toe zou gaan treden tot de raad van bestuur van de bank. Iris gooide roet in het eten. Ze was veel jonger dan hij, toen nog maar 26, had lange, blonde haren, een beter dan goddelijk figuur en onwerkelijk groene ogen. Als studente had ze bijverdiend als semi-naaktmodel. Tijdens een borrel op de afdeling bleven ze als laatste over. Iris streelde zijn lang geleden door acne verwoeste gezicht en zei dat ze hem mooi vond, dat hij er karaktervol uitzag. Het was de eerste keer in zijn leven dat iemand zoiets had gezegd. Hij viel als een blok voor de jonge vrouw met het fantastische uiterlijk. Hij zou zich altijd ongemakkelijk blijven voelen als hij aan haar zijde verkeerde. Alsof King Kong na Vivian Leigh nog iets mooiers had gevonden.

Hij was zo eerlijk de compliance officer te vertellen over de relatie op de werkvloer. Bij de bank waren ze not amused. Hij besloot ontslag te nemen en ging werken bij een strategy consultant. Binnen twee maanden kwam Iris hem melden dat ze niet ongesteld was geworden. Hij vluchtte de deur uit, werd uren later door de politie dronken van de straat opgepikt maar gelukkig thuis afgeleverd. Het adres in de chique villawijk was waarschijnlijk voldoende vertrouwenwekkend, anders had hij vast een nacht in de cel moeten doorbrengen. Iris was in haar eigen stijlvolle appartement, het grote huis was leeg en stil. Hij viel in slaap op de bank, op tafel een halfliterblik bier dat hij nog uit de koelkast had gevist. ’s Ochtends besloot hij in al zijn katerige ellende dat hij het aandurfde. Iris was erg intelligent en ze was zo mooi dat een kind vast iets van die genen mee zou krijgen. Hij schatte bovendien in dat de nogal karaktervolle Iris zich helemaal niets zou aantrekken van zijn wensen.

Het liep anders. De baby was lelijk, maar dat zijn baby’s altijd. Ze noemden hem Thomas, naar Einstein. Deze Thomas zou zijn tong echter vooral uitsteken naar zijn vader. Als kleuter bleef hij lelijk, met te grote oren, een terugwijkende kin, altijd gebogen schouders alsof hij een bochel had. Het ergste voor zijn vader moest nog komen. Het eerste rapport in groep 3 vertoonde geen enkel cijfer hoger dan een 6. Onvoldoendes gaven ze niet aan zulke kleine kinderen, dus als je de cijfers na elkaar oplas kreeg je drie keer het duivelsgetal te horen. Eerst dachten ze dat de jongen misschien iets had, je hoorde in die tijd steeds vaker over ADHD of autistisme. Maar de huisarts en de psycholoog konden niets ontdekken. Het was zelfs een erg sociaal kind. De woorden van de psycholoog, toen Iris en de jongen de kamer hadden verlaten, dreunden nog lang na. “U zult eraan moeten wennen dat uw kind gewoon wat minder intelligent is dan u en de moeder. Dat is niets vreemds en al helemaal niets ergs. Geef hem een kans, accepteer hem zoals hij is.”

O, hij had het zeker geprobeerd. Gaf complimentjes als Thomas een 7 voor een proefwerk meldde, zelfs voor een 6 als het een vak was waar hij moeite mee had. Ging naar elke voetbalwedstrijd van de jongen kijken. Thomas kon er niets van, maar na elke wedstrijd zei hij tegen zijn zoon dat hij goed zijn best had gedaan, steeds beter werd. De jongen stopte met voetballen, ging op atletiek. Dat kon hij wel, hij had als voetballer ook altijd al een goede conditie gehad. Hij werd op de vereniging snel de beste middenafstandsloper van zijn leeftijdscategorie. Maar op school, hij was met dank aan eindeloze bijlessen met de hakken over de sloot naar vmbo-t kunnen en mogen gaan, ging het niet goed. De klasgenoten vonden atletiek stom, leerden hem roken, scholden hem uit voor mietje als ze hem in zijn hardloopkleren zagen. Thomas stopte ermee. Vanaf zijn veertiende kwam hij meestal omgeven door een wietlucht thuis. Zakgeld genoeg. Waarschijnlijk voorzag hij zijn hele vriendengroep van wiet. Iris weigerde het zakgeld te korten. Ze bleef zeggen dat hij de jongen een kans moest geven.

Steeds vaker kwam het tot steeds hardere confrontaties. Hij wilde dat Thomas zijn best bleef doen op school, hij moest aan zijn toekomst denken. Maar de jongen durfde inmiddels terug te praten en schreeuwde huilend dat hij toch nooit zou kunnen wat zijn vader vroeger kon. Hij wilde niet langer als een mislukte kopie van zijn vader gezien worden maar als zichzelf. Thomas had gelijk. Hij maakte zich zorgen nu de jongen in de leeftijd kwam dat het meisjesgedoe begon, wist dat het projectie was. De jongen was heel sociaal, had veel vrienden, niet altijd de fijnste, maar goed. Thomas ging veel gemakkelijker om met mensen dan hijzelf op die leeftijd.

Vandaag hadden ze weer een afgrijselijke ruzie gehad. De aanleiding was futiel. Hij had zoals gebruikelijk de school van Thomas mavo genoemd, waarop Thomas ontplofte, zijn vader beschuldigend van desinteresse, schaamte omdat hij op het beruchte vmbo zat, onwil om te accepteren dat zijn zoon op een lagere school dan het gymnasium zat. Toen had Thomas de harde maar terechte verwijten geuit en was het huis uit gestormd. Dat was nu vijf uur geleden.

Het glas was weer leeg. Hij schonk nog een keer in, keek om zich heen in de studeerkamer. De boekenkasten waren gevuld met studieboeken, vakliteratuur en heel veel leesboeken. Als iemand de wereldliteratuur zou willen bestuderen zou de bibliotheek hier alle benodigde studiematerialen bevatten. Thomas had er nog nooit een hand naar uitgestoken, zou dat ook nooit gaan doen. De deur ging open, Iris kwam binnen. Hij trok de ceintuur van haar badjas los, ze liet het gebeuren. De jas gleed van haar schouders zodat haar nog altijd goddelijke lichaam werd onthuld. Hij stak zijn hand tussen haar naakte dijen. Iris streelde over zijn haar, trok hem tegen zich aan. Tranen liepen over zijn wangen. Ze pakte het glas uit zijn handen en zei dat hij moest gaan slapen, ze zou hem vasthouden. Maar hij wilde opblijven tot de jongen thuis zou komen, stinkend naar wiet, naar drank, naar kots.