Misschien wel de meest onbegrijpelijke misser
Het boek ‘1001 Albums you must hear before you die’ van Robert Dimery is onmiskenbaar Engels. De heren van de podcast ‘1001 Album complaints’ spreken regelmatig hun verbazing uit over de grote hoeveelheid “obscure” Engelse bands die de lijst hebben gehaald. Dat obscure is erg relatief, want deels gaat het om bands die wij in Europa weer veel beter kennen dan Amerikaanse acts die zij vanzelfsprekender vinden. Ik denk dat Suede hier toch wat meer indruk heeft achtergelaten dan Violent Femmes, terwijl zij daar in Delaware de laatste band wereldberoemd achten en nog nooit van de eerste gehoord hebben. Ik moet er wel eerlijk bij zeggen dat ik uit de tijd van Suede kom en dat Violent Femmes voor mij tien jaar te vroeg kwam – dat vertekent mijn beeld wellicht.
Suede is een aardig bruggetje naar het tijdperk dat we hier induiken: de goddelijke jaren negentig, in heel veel opzichten (de peace benefit na de val van de muur! de helaas toch niet zo definitieve overwinning van de democratische markteconomie!) maar zeker voor wat betreft alternatieve rock. Dat het boek zo overduidelijk Engels, of Brits, is maakt het compleet onbegrijpelijk dat een van de beste en vooral meest originele Engels bands van dat decennium volstrekt genegeerd wordt: Tindersticks. Ik begrijp dat echt totaal niet. In de hele plethora – om een mooi Engels woord te gebruiken – aan alternatieve en progressieve bands uit die tijd bevond Tindersticks zich op een geheel eigen eiland met een volstrekt unieke sound, waarmee ze een behoorlijke cult-following verwierven en aan alle kanten door critici opgehemeld werden.
Er is een band langsgekomen die enigszins in dezelfde hoek zit: The Divine Comedy. Dat vindt Spotify ook, want het algoritme ging van Tindersticks meteen door naar The Divine Comedy. Maar toch is dat fundamenteel anders. The Divine Comedy – sowieso wat meer pop dan rock – combineert een bandgeluid met symfonische orkestratie. Heel mooi en goed, overigens. Bij Tindersticks zit de instrumentatie in de band zelf: de meest prominente muzikant is violist Dickon Hinchliffe. Dat is trouwens niet helemaal waar, want het meest opvallend aan het geluid is natuurlijk de ongelofelijk mooie bariton van zanger Stuart Staples. Een van de mooiste, zo niet dé mooiste stem in rockmuziek.
Die viool van Hinchliffe wordt – vooral op dit album – gecombineerd met messcherp gitaarwerk van Neil Fraser en aangevuld met heerlijk toetsenwerk – vooral orgel – van Dave Boulter. Het is een eclectisch geheel waar niks of niemand bij in de buurt komt.
Dit album is verre van perfect. Het belangrijkste zwakke punt is dat het veel en veel te lang is en daardoor bijna onvermijdelijk ook opvulling bevat. Het lijkt een typisch voorbeeld van een band die eindelijk de studio ingaat voor hun debuutalbum en alles opneemt wat ze hadden liggen. Ze hadden beter de helft kunnen nemen en een deel van het geschrapte materiaal laten rijpen voor het tweede album. Hoewel, dat tweede album volgde al in 1995 en staat ook propvol waanzinnige muziek. 21 nummers en 77 minuten is gewoon te lang. Als je de hoogtepunten van dit album achter elkaar zou zetten krijg je misschien wel het allerbeste album van de jaren negentig…
Dat is ook de reden waarom ik dit album verkies en niet het op zich meer perfecte tweede (Tindersticks) of derde (Curtains) album. Waar die albums niet of nauwelijks dieptepunten of zelfs zwakke momenten hebben, zijn de hoogtepunten op dit album gewoon (nog) hoger. Bovendien heeft dit album een zekere charme juist doordát het nog wat rommelig, krakend en piepend is en vooral scherper. Het rockgehalte van ‘Whiskey and water’ (ja echt, met Iers/Amerikaanse spelling) of ‘Her’ deden ze nooit opnieuw. Of het jankende orgel van ‘Marbles’, de veruit meest gestreamde track van het album.
Nog even over die titel… Toen dit album uitkwam heette het gewoon ‘Tindersticks’. Maar het tweede album uit 1995 was ook “eponymous” zoals Engelsen dat zo mooi noemen. Dat werd toen ‘Tindersticks (1993)’ en ‘Tindersticks (1995)’. Maar inmiddels staat dit album te boek als ‘First album’ en varianten daarvan. Beetje apart om je tweede album ook geen titel te geven. Hoe dan ook, die eerste drie albums zijn stuk voor stuk waanzinnig goed, ze hadden eigenlijk alle drie op de lijst gekund en gemogen. Daarna was wat mij betreft de koek op. Ze brachten nog een hele reeks albums uit, die eigenlijk ook altijd (terecht) goede reviews kregen, maar ze zijn in mijn ogen volstrekt inwisselbaar, ik herken het ene album niet van het andere. Deze drie zijn volstrekt uniek.
Nog even de hoogtepunten? Ik doe voor een keer iets wat niet mag. Moet je dit lezen:
Turn my whiskey into water
My cigarettes, I don’t know what they taste like
Other women, seem so ugly to me now
Playthings stand dusty
Books lie open on the page where I met her
That other life
Is just a memory
To me now
Ik daag iedereen uit om een mooiere beschrijving van verliefdheid te vinden (citaat uit hoofd getikt, er kan een fout in zitten).
‘Whisky and water’ dus, een echte rocksong. ”City sickness’ met prachtig zangwerk en een o zo simpele en mooie melodie, Marbles’ met het jankende orgel,’ ‘Milky teeth’ met de kakofonische viool en gitaar en het hele smaakvolle drumwerk (van Alistair Macauley), het bijna wals-achtige ‘Jism’ met de combinatie van een huilende viool, een jankend orgel en een subtiele strummende gitaar – weinig alternatieve nummers hebben zo’n bijzonder arrangement – en een schitterende climax, het tergend trage ‘Raindrops’, het manische ‘Her’ en meteen daarna het bijna even manische, maar dan alleen met orgel, ‘Tea party’, het meeslepende ‘Drunk tank’, het enorm filmische ‘Paco de Renaldo’s dream’ met die wonderschone piano. Dat filmische viel op, de band heeft een vaste samenwerking gekregen met de bekende Franse cult-filmster (is dat een contradictio in terminis?) Claire Denis – zeven soundtracks en nog een aantal met afsplitsingen van de band.
En dan is er het onvergetelijke slotnummer: ‘The not knowing’. Ik weet het niet. Ik vind het geen misser, want zoals gezegd: het is onvergetelijk. Het is vooral gebaseerd op een hobo-melodie, aangevuld met klarinet, sopraansax en trompet. Apart is het wel.
Dit album stond in een lijstje van The Times met meest ondergewaarde albums. Het ontbreken in dit boek zegt niet alles, maar lijkt dit wel te onderstrepen.
Ik zou dit minstens in de top 100, laat staan 1001, verwachten van albums die je écht moét luisteren. En hun tweede en derde album erachteraan. Dus: luisteren die hap.
Ontdek meer van ivo-habets.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.