#1006 (121) Dolly Parton – Coat of many colors (1971) 8/10

Prachtig in zijn sentimentaliteit

Ik schreef al: ik werd geboren in 1974 en groeide in de in vergelijking met Nederland vanaf eind jaren negentig behoorlijk armoedige jaren zeventig/tachtig op in een nog armoediger arbeiderswijk aan de rand van Sittard. Een wijk vol kostwinnersgezinnen waar niemand iets te besteden had (de schaarse (tweeverdieners)gezinnen waarvoor dat wel gold stuurden hun kinderen naar de openbare school en niet naar een van de twee katholieke scholen in onze wijk). Het was een tijd waarin nog niemand van terugstuitertegels en dergelijke had gehoord. Als je als spelend kind viel, dan had je iets kapot: je vel of je kleren. Je liep eigenlijk altijd wel met builen en schrammen rond. Niks mis mee, overigens. Voor die kleren hadden de huisvrouwenmoeders in onze wijk een oplossing, want telkens een nieuwe broek kopen als er weer een gat in een knie zat, dat kon natuurlijk niet (letterlijk niet – er was geen geld). Het appeltje of de peer! Een soort plastic sticker, die dan over een gat werd genaaid. Kon je weer een hele tijd vooruit met je kapotte broek, hij was zelfs cooler geworden.

Het is een jeugdherinnering die altijd komt bovendrijven als ik het titelnummer van dit achtste album van Dolly Parton hoor. Jawel, haar debuut kwam uit in 1967, haar achtste album in 1971. Drie ervan kwamen uit in 1971. Dat waren nog eens tijden… Anyway, in dat titelnummer – ik ontkom er niet aan om deze keer iets over teksten te zeggen – horen we het verhaal van een meisje dat opgroeit in armoede, wier moeder van iemand een berg lompen krijgt, allemaal gekleurde stukken stof. De winter nadert en dochtertje heeft geen jas, dus moeder naait met liefde, terwijl ze verhalen uit de Bijbel vertelt*, van de lappen stof een – in de ogen van het dochtertje – prachtige jas. Maar op school wordt ze uitgelachen door de klasgenoten, ook al vertelt ze over hoe haar moeder met al haar liefde de jas had gemaakt én prachtige verhalen had verteld. Het is übersentimenteel maar het is even prachtig; hoezeer een deel van de diepere lading mij ook tegenstaat, hier word ik door geraakt. Misschien wel door dat appeltje…

[*de tekst en de verhalen van de moeder verwijzen rechtstreeks naar de ‘coat of many colors’ van Jozef; nee, niet die van Jezus, maar de zoon van Jacob die zo’n indruk op de farao maakte, iets met zeven magere en zeven vette jaren]

Er zitten meer elementen in waar we het even over moeten hebben. Maar eerst even over Dolly Parton. Kijk, er is een onderwerp dat ik vol overtuiging altijd volkomen negeer en in het bijzonder bij vrouwelijke artiesten. Ik beoordeel albums alleen op de muziek en niet op de teksten (een enkele uitzondering waar het onvermijdelijk is daargelaten), ik beoordeel artiesten niet op hun gedrag, hun middelengebruik of op hun opvattingen, en ik wil al helemaal wegblijven bij het beoordelen en zelfs het bespreken van het uiterlijk van mensen.

Bij Dolly Parton is dat echter onvermijdelijk (niet het beoordelen, wel het vermelden). Uit bovenstaande beschrijving van het titelnummer van dit album komt een aantal elementen duidelijk naar voren. Het beoogde of bereikte publiek van deze muziek is 1 wit, 2 (uiterst) religieus en 3 niet welvarend, zeg maar arm. Wij kijken daar vanuit onze o zo intellectuele, atheïstische, niet (meer) zo arme ivoren toren met verbazing naar, keuren het zelfs af. En dan zien we foto’s van de artiest in kwestie, en ja, de esthetiek past ook niet helemaal in ons ideaalplaatje. Laten we het beestje bij de naam noemen: iedereen die ooit een foto zag van Dolly Parton zal onmiddellijk denken aan haar indrukwekkende boezem. Ik zeg het netjes. Maar dat is niet het enige, want ook het – op haar bijna tachtigste – uiterst platinablonde haar, de inmiddels flink opgespoten lippen, de kleren met als het even kan rhinestones, en een partij make-up waar je ook een Afrikaanse olifant mee kunt plamuren: het leidt er allemaal toe dat je automatisch met dédain naar haar kijkt.

En dát is een enorme misvatting. If anything illustreert het beter dan bijna wat ook dat je nooit op uiterlijk moet afgaan. Want Dolly Parton is een uiterst getalenteerde artiest, een geweldige songwriter. Natuurlijk, de meeste Europeanen zal de esthetiek van de country die ze maakt niet aanspreken. Ook op dit album staan nummers die moeilijk te verteren zijn voor mensen die niet opgroeien in een land waar allemaal pick-up trucks rondrijden en countrystations je onderweg voorzien van een oneindige dosis pedal steel, al dan niet aangevuld met violen.

Terug naar de kwaliteiten van Parton als songwriter. Ze schreef meer dan 3.000 nummers. Dat is al indrukwekkend, maar het meest bizarre weetje over Parton is dat ze in 1973 op één dag zowel ‘Jolene’ (een van haar grootste hits) als ‘I will always love you’ schreef. Dat tweede is enigszins bekend van Parton zelf, maar is vooral natuurlijk dé monsterhit van Whitney Houston.

Dit album bevat een aantal juweeltjes. De titelsong noemde ik al. Ook ‘Early morning breeze’, ‘The way I see you’ en ‘Here I am’ zijn prachtige liedjes. Ze komen na elkaar op kant B, wat kant B als geheel een stuk sterker maakt dan kant A waar behalve het titelnummer en het enigszins bijtende ‘Traveling man’ (leuke tekst!) vooral wat mindere nummers op staan.

De arrangementen of productie op dit album is over het algemeen heel bescheiden voor country-begrippen, niet zo’n overdosis gesuikerde bombast als je associeert met het genre. Neem het genoemde ‘Early morning breeze’ – veel meer dan een akoestische gitaar, een drummer en zang is het niet.

Maar sorry, waar ik toch niet aan ontkom. Ik kan neerdalen uit mijn Europese ivoren toren, maar ‘The mystery of the mystery’ – dat kan echt niet. Sorry, dat nummer heeft een walgelijke tekst, ik heb er geen ander woord voor. Ook in 1971 kon dit niet meer. Al dan niet toevallig heeft dit nummer ook nog een van de meest uitgesproken country-arrangementen.

Het is meer iets voor een zijn vrouw slaande, te veel zuipende, in een pick-up met een afgezaagde shotgun op de passagiersstoel rijdende, een cowboyhoed en een mantasnor dragende redneck die op weg is naar de kerk.

Dat neemt niet weg dat ik echt met plezier naar dit album luister, ook nu ik inmiddels in luisterbeurt zes zit (heerlijk, albums van 27 minuten).